Wat waren de belangrijkste oorzaken van die stijging?
"De belangrijkste is de ruime leencapaciteit. De economie trok aan in de jaren
90 en banken kwamen met hypotheken waardoor mensen steeds meer konden lenen.
Dat werd aangewakkerd door de hypotheekrenteaftrek. Consumenten werden
verleid om maximaal geld te lenen en maximaal rente af te trekken. Mensen
konden soms zeven keer hun inkomen lenen. Daarnaast bleef de productie van
huizen achter, waardoor er nauwelijks een dempend effect was op de
prijsstijgingen."
Wie was schuldig?
"De schuldvraag beantwoorden we niet. Wel is duidelijk dat banken en
financiële tussenpersonen en wat wij noemen de ‘bouwpolder’ (gemeenten,
projectontwikkelaars en woningcorporaties) in die jaren enorm hebben
geprofiteerd van de stijgingen en veel geld hebben verdiend."
Wie had moeten ingrijpen?
"De overheid heeft verzuimd in te grijpen of op z'n minst af te remmen. Eind
jaren 90 werd er gewaarschuwd door De Nederlandsche Bank, door
wetenschappers en door de Consumentenbond. De overheid had eerder kunnen en
moeten ingrijpen, maar de politiek voelde de urgentie niet en betrokken
partijen hadden geen belang bij ingrijpen. Alle partijen op de woningmarkt
moeten nu kritisch terugkijken."
Wat kan de overheid doen tegen te hoge hypotheken?
"De leencapaciteit - dat wat mensen kunnen krijgen voor een hypotheek - moet
beperkt worden. Dan demp je de golven van de prijsontwikkeling in de
huizenmarkt. Het kabinet heeft al maatregelen genomen om de verhouding
tussen de hoogte van de hypotheek en de waarde van het huis te verlagen,
maar ook de verhouding tussen de hoogte van de hypotheek en het inkomen moet
omlaag. Daar moet een harde bovengrens komen."
U pleit ook voor meer ruimte om zelf te bouwen. Gaat Nederland dan op
België lijken, waar iedereen overal grond mag kopen en mag bouwen?
"Nee, dat is niet de bedoeling. Nederland is een dichtbevolkt land en de
overheid moet de ruimtelijke ordening in eigen hand houden. Maar het moet
wel in elke gemeente mogelijk worden om naar eigen idee te bouwen. We willen
een beetje ruimte van België combineren met de strakheid van Nederland."
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl